The Blog Single

درز انقطاع در ساختمان‌ها؛ 5 نکته فنی برای ایمنی و دوام سازه

درز انقطاع فاصله ای کنترل شده میان دو ساختمان یا دو بخش از یک سازه است که برای جلوگیری از برخورد آن ها در زمان زلزله، نشست ناهمگن یا انبساط حرارتی ایجاد می شود. وجود درز انقطاع باعث می شود هر سازه در هنگام زلزله رفتار مستقل خود را داشته باشد و از انتقال نیرو بین ساختمان های مجاور جلوگیری شود. در شهرهایی مانند اصفهان که تراکم ساختمان ها بالاست رعایت این ضابطه اهمیت حیاتی دارد. در طرح های اجرا شده توسط شرکت ساختمانی در اصفهان محاسبه با دقت بالا انجام می شود. تجربه مهندسان در شرکت ساختمانی در اصفهان نشان داده اجرای درست درز انقطاع اساس دوام، پایداری و امنیت سازه است.

فهرست تصاویر

درز انقباض 1 محاسبه فرمول

درز انقباض 2 توصیه های اجرایی

درز انقباض 3 هزینه و تعرفه

درز انقباض 4 مواد مناسب

چرا باید درز انقطاع را محاسبه کرد؟

محاسبه یکی از مهم ترین مراحل طراحی لرزه ای ساختمان است زیرا هر ساختمان تحت ارتعاش زمین حرکات متفاوتی انجام می دهد. اگر ساختمان ها بدون فاصله مناسب کنار هم ساخته شوند احتمال برخورد جدی میان بخش های ساختمانی وجود دارد. این برخورد می تواند سبب شکست ستون ها و دیوارهای باربر شود. درز انقطاع با ایجاد فاصله مشخص مانع از انتقال نیروهای افقی می شود. در آیین نامه لرزه ای ایران مقدار حداقل درز انقطاع برابر نصف تغییر مکان مجاز هر طبقه مشخص شده است. در پروژه های مهندسی دقیق مانند طرح های شرکت ساختمانی در اصفهان این محاسبه به کمک نرم افزارهای تحلیل سازه انجام می شود تا دقت و ایمنی کامل به دست آید.

نحوه و فرمول محاسبه درز انقطاع ساختمان

در محاسبه درز انقطاع از فرمول e=1/2(δ1+δ2) استفاده می شود که در آن δ1 و δ2 تغییر مکان جانبی دو ساختمان مجاور هستند. مهندسان مقدار واقعی را با تحلیل دینامیکی ساختمان به دست می آورند تا فاصله دقیق جهت جلوگیری از تماس سازه ها مشخص شود. در صورت مشابه بودن ارتفاع و سختی دو ساختمان، مقدار درز انقطاع معمولاً نصف تغییر مکان یک ساختمان در نظر گرفته می شود. در پروژه های حرفه ای تیم مهندسی این محاسبات را در نرم افزارهای دقیق وارد کرده و نتایج را در نقشه های اجرایی ثبت می کنند. رعایت این فاصله از تحمیل نیروهای غیرمجاز میان سازه ها جلوگیری کرده و عملکرد ایمنی ساختمان را پایدار نگه می دارد.

درز انقباض 1 محاسبه فرمول

درز انقطاع در ساختمان های خاص و فرمول اصلاحی

در ساختمان هایی که از نظر ارتفاع، شکل یا سیستم باربر جانبی متفاوت هستند باید فرمول محاسبه درز انقطاع با دقت بیشتری اصلاح شود. زمانی که ساختمانی بلند در کنار سازه ای کوتاه قرار گیرد برخورد طبقات فوقانی ساختمان مرتفع به بام سازه کوتاه تر محتمل است. در چنین شرایطی مهندسان با افزایش فاصله درز و در نظر گرفتن ضریب اطمینان بالا ایمنی را به حداکثر می رسانند. حتی چند سانتی متر افزایش در فاصله درز انقطاع می تواند از خسارات عظیم جلوگیری کند. در مناطق لرزه خیز ایران توصیه می شود مقدار مطابق حداکثر تغییر مکان جانبی محاسبه شود تا سازه ها بدون تماس به حرکت خود ادامه دهند و خطر آسیب به حداقل برسد.

محاسبه درز انقطاع در حالت های نامتقارن

در مواردی که ساختمان دارای پلان نامنظم یا شکل هندسی غیر یکنواخت است، رفتار سازه در هنگام زلزله پیچیده تر خواهد بود. در چنین پروژه هایی لازم است درز انقطاع علاوه بر فاصله افقی، در ترازهای مختلف عمودی نیز محاسبه و بررسی شود. ساختمان هایی که دارای کنسول یا پیش آمدگی هستند نیازمند جزئیات ویژه در طراحی درز هستند تا از برخورد گوشه های بیرونی با ساختمان های مجاور جلوگیری شود. در این حالت محاسبه درز تنها با تحلیل مودال و استفاده از نرم افزارهای پیشرفته انجام می شود. عدم رعایت جزئیات در این ساختمان ها منجر به تمرکز تنش در نواحی خاص و در نتیجه افت ایمنی کلی سازه می گردد.

توصیه های اجرایی درباره درز انقطاع

رعایت درز انقطاع تنها در طراحی کافی نیست و اجرای صحیح آن نیز اهمیت زیادی دارد. معمولاً در مرحله نازک کاری ممکن است پیمانکاران به اشتباه فضای درز را با ملات یا بتن پر کنند که این کار خطرناک است. درز انقطاع باید باز بماند تا فضای آزاد لازم برای حرکت ساختمان باقی بماند. برای حفظ زیبایی نما از درپوش های فلزی سبک مانند آلومینیوم یا گالوانیزه استفاده می شود که انعطاف کافی داشته و مانع نفوذ آب می شوند. بازدید و بازرسی دوره ای نیز ضروری است زیرا شرایط محیطی مانند تغییر دما می تواند اندازه فاصله را تغییر دهد. نگهداری دقیق تضمین می کند عملکرد این فضا در طول عمر ساختمان حفظ شود.

درز انقباض 2 توصیه های اجرایی

محل اجرای و مواد مناسب پرکننده آن

درز انقطاع معمولاً در مرز میان دو ساختمان مجاور یا بین بخش هایی از یک ساختمان که احتمال حرکت مستقل دارند اجرا می شود. در مناطق پر تراکم مانند اصفهان اجرای درست درز انقطاع موجب پیشگیری از شکستن نما در زمان لرزش زمین می شود. برای پر کردن فضای خالی درز از مواد انعطاف پذیر استفاده می گردد تا ضمن حفظ عایق حرارتی و صوتی، اجازه حرکت آزاد به سازه بدهند. از جمله این مواد می توان به نوارهای فوم پلی اتیلن و چسب های سیلیکونی اشاره کرد. در قسمت بیرونی معمولاً ورق های فلزی ضد زنگ جهت جلوگیری از نفوذ آب استفاده می شود. اجرای اصولی این بخش تاثیر زیادی در دوام کلی سازه دارد.

فلزکاری و پوشش

فلزکاری در اجرا وظیفه ایمنی و زیبایی را همزمان بر عهده دارد. درپوش های فلزی باید دارای مقاومت کافی در برابر خوردگی و تغییرات دمایی باشند و اتصال آن ها طوری باشد که در هنگام تغییر مکان جانبی از جای خود خارج نشوند. در ساختمان های مدرن از پروفیل های آلومینیومی سبک استفاده می شود که امکان حرکت کنترل شده را فراهم می کند. نصب دقیق و متناسب این قطعات از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا هرگونه اتصال نامناسب می تواند کارکرد درز را مختل کند. انجام بازدید های دوره ای و تمیز نگه داشتن سطح درز انقطاع باعث می شود این بخش سال ها وظیفه خود را بدون مشکل انجام دهد و ایمنی سازه حفظ شود.

هزینه و تعرفه اجرای

هزینه اجرای درز انقطاع نسبت به کل هزینه ساخت ناچیز است اما از نظر فنی ارزشی حیاتی دارد. این هزینه بسته به نوع سازه، نوع پوشش درز و پیچیدگی محل اجرا متفاوت است و معمولاً بین یک تا سه درصد کل پروژه متغیر است. در ساختمان های فولادی به علت حساسیت فلزکاری ممکن است هزینه کمی بیشتر شود. هزینه نهایی زمانی معنی پیدا می کند که بدانیم این هزینه اندک می تواند از خسارات میلیون ها تومانی جلوگیری کند. شرکت های مهندسی معتبر مانند chakad-arc طراحی و اجرای درز انقطاع را بر اساس جدیدترین استانداردها انجام می دهند. نتیجه چنین دقتی سازه ای ایمن، بادوام و مطابق معیارهای جهانی است.

درز انقباض 3 هزینه و تعرفه

نکات و توصیه های لازم

در طراحی و اجرای درز انقطاع باید دقت شود که هیچ گونه مصالح سخت یا اتصال مستقیم در فضای میان ساختمان ها قرار نگیرد. همه قطعات باید طوری انتخاب شوند که توان تحمل تغییر شکل های جزئی را داشته باشند. استفاده از چسب های سازگار با دما و رطوبت، کنترل ضخامت نوارهای فوم، و جلوگیری از تجمع آب باران از الزامات نگهداری است. علاوه بر این در نقشه های معماری باید محل درز به گونه ای انتخاب شود که با طراحی نما تداخل پیدا نکند. توجه به این نکات کوچک اما حیاتی است و مسیر پروژه را به سمت ایمنی و دوام بیشتر هدایت می کند.

فاصله درز انقطاع در چه جاهایی قرار می گیرد؟

فاصله معمولاً در مرز بین دو ساختمان مجاور اجرا می شود اما در بعضی پروژه ها ممکن است درون سازه نیز برای جداسازی دو بخش مختلف ایجاد گردد. در ساختمان های با طول زیاد درزهای انقطاع در فواصل مشخص اجرا می شوند تا کنترل انبساط حرارتی به خوبی انجام گیرد. در محل هایی مانند پیاده روها، راه پله های متصل به دو بخش مستقل، یا تقاطع دیوارهای طولی و عرضی نیز این جزئیات وجود دارد. انتخاب مکان دقیق بستگی به توزیع نیروهای داخلی و معماری کلی دارد. رعایت این فضاها به مهندسان امکان می دهد تا در هنگام وقوع نیروهای پیش بینی نشده واکنش سازه طبیعی و کنترل شده باقی بماند.

موادی که برای پر کردن درزها مناسب هستند

مواد پرکننده درز انقطاع معمولاً باید سبک، الاستیک و مقاوم باشند تا همزمان با حرکت سازه تغییر شکل دهند. پرکننده های فوم پلی اتیلن به دلیل وزن کم و خاصیت انعطاف بالا بهترین گزینه به شمار می روند. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از چسب های سیلیکونی و پلی یورتان استفاده می شود که مقاومت حرارتی بالایی دارند. در برخی پروژه ها از پروفیل های لاستیکی تقویت شده برای جلوگیری از آسیب مکانیکی بهره گرفته می شود. استفاده از این مصالح با کیفیت، دوام سازه را افزایش داده و مانع از انتقال حرارت یا صدا از طریق درز می شود. انتخاب درست مصالح موجب عملکرد صحیح فنی و زیبایی پایدار نمای ساختمان است.

درز انقباض 4 مواد مناسب

هزینه و تعرفه کلی و بررسی اقتصادی

هزینه اجرای درست در برابر ارزشی که برای ایمنی و سلامت ساختمان دارد بسیار ناچیز است. در واقع صرف هزینه اندک برای طراحی، مواد با کیفیت و اجرای اصولی باعث جلوگیری از خسارات سنگین در آینده می شود. علاوه بر این اجرای صحیح درز انقطاع هزینه نگهداری ساختمان را نیز کاهش می دهد زیرا مانع ترک خوردگی و نفوذ آب در جداره نما می شود. تجربه پروژه های بزرگ نشان داده رعایت این اصل عمر مفید ساختمان را تا چند دهه افزایش می دهد. استفاده از مصالح استاندارد، نظارت دقیق و انتخاب پیمانکار متخصص از مهم ترین عوامل موفقیت اقتصادی اجرای درز انقطاع در هر پروژه ساختمانی است.

جمع بندی

درز انقطاع فاصله ای ضروری در طراحی سازه است که باعث استقلال حرکتی، افزایش ایمنی و کاهش خسارات می شود. این فاصله با محاسبات دقیق تعیین و با مصالح سبک و انعطاف پذیر پر می گردد تا بتواند واکنش صحیحی در برابر نیروهای زلزله داشته باشد. رعایت این فاصله در شهرهایی با تراکم زیاد اهمیت دوچندان دارد. طراحی، اجرا و نگهداری درست گامی اساسی در تضمین ایمنی و پایداری هر ساختمان است. اجرای دقیق این ضوابط در پروژه های چکاد بیانگر تعهد مهندسان به اصول فنی و رعایت استانداردهای ملی است. درز انقطاع به ظاهر ساده است اما ثبات، امنیت و آرامش ساکنان به آن وابسته خواهد بود.

سوالات متداول

1. این فاصله بین دو ساختمان به چه منظور اجرا می‌ شود؟
برای جلوگیری از برخورد ساختمان‌ ها در زمان زلزله یا نشست زمین ساخته می ‌شود و باعث می ‌شود هر سازه حرکت مستقل خود را داشته باشد.

2. اندازه‌ی این فاصله بر چه اساسی تعیین می ‌شود؟
بر پایهٔ ارتفاع و نوع سازه محاسبه می‌ شود و مهندسان مقدار دقیق آن را طبق آیین ‌نامه‌های لرزه‌ای مشخص می‌ کنند.

3. اجرای این فاصله چه هزینه‌ ای دارد؟
معمولاً یک تا سه درصد از هزینه کل ساخت را شامل می ‌شود و در برابر ایمنی و دوام ساختمان رقم ناچیزی است.